TCMB’nin ‘pas’ geçmesi beklenirken, FED & Rusya tasası piyasaları geriyor

Türk mali piyasalarının gündeminde bugün TCMB Para Siyaseti Heyeti (PPK)’nın olağan faiz toplantısı bulunuyor. Her ne kadar, gerek piyasa anketleri gerekse de TCMB’nin irtibatı faiz oranlarının yılın birinci çeyreğinde sabit tutulacağı tarafında olsa da, karar akabinde yayımlanacak ve ileriye dönük (forward guidance) rehberlik sunacak karar metninin satır ortaları daha büyük bir merakla irdelenecektir.

TCMB’nin Eylül 2021 başında yatırımcılar toplantısında çekirdek enflasyondaki güzelleşmeye paralel vermiş olduğu faiz indirim sinyali akabinde yılın geriye kalan kısmına piyasa beklentileri ile aksi tarafta olsa da 500 baz puan faiz indirimine giderek siyaset faizini %14 düzeyine getirmişti. Bunun da sonucu olarak, döviz kuru adeta patlayıcı bir yükseliş kaydederek manşet enflasyonu %36 düzeyine yani 19 yılın doruğuna taşımıştı.

Bu kısa giriş cümleleri, aslında, Türkiye’de uygulanmakta olan iktisat siyasetlerinin odağında enflasyondan çok büyüme isteğinin ağır bastığını çok açık bir formda gösteriyor. Büyüme için şayet kaidelerden birisi finansman maliyetini uculatarak krediye daha rahat ulaşmanın kapısını açmaksa, TCMB’nin faiz indirimlerinin bunu çok açık bir halde sağlamadığını, piyasada oluşan TL sıkışıklığı nedeniyle hem mevduat hem kredi hem de tahvil faizlerinin sert bir biçimde yükseldiğini günler evvel bültenimizde grafiksel olarak da gösterdik.

İzlenen para siyasetinin enflasyonla gayret etmediğinin çok açık bir halde büyüme odaklı ve genişlemeci bir eksende ilerlemesi nedeniyle, yakın bir gelecekte TÜFE enflasyonunun %45-50 bandına hatta üreticiye yansıyan enflasyonun da üç haneli sayılara çıkmasını beklerken, panzehir olarak devreye sokulan kur muhafazalı mevduat eserini getirdiği dinginliğin kısa vadede tesirli olmaya devam edeceğini, lakin orta vadede etkisiz azalacağını  düşünüyoruz.

Büyük fotoğrafta, kredi kullanan yatırımcılara döviz almama kaidesi, ihracat eden sanayiciye ihracat bedellerinin %25’ine TL’ye dönme mecburiliği, mecburî karşılıklara getirilen farklı uygulamalar, stokçuluğun önün geçilmeye çalışılması daima birlikte hür piyasa dinamiklerinin sağlıklı çalışmadığına işaret ediyor. Enflasyonla çabada ise farklı bir yol izleyen otoritelerin birtakım eserlerde arz şokuna bile sebebiyet verebileceğini, bunun sonucu olarak da besin kıtlığının bile yaşanabileceğine ihtimal veriyoruz.

Uzun bir müddettir lisana getirdiğimiz üzere, fiyatlar daha da kıymetli olmadan tüketim talebinin öne çekilmesi ile şu anda paranın dolanım suratı yüksek. Lakin, fiyatlardaki artışın devam edeceği düşünülürse, bir noktada alım gücü o kadar düşebilir ki bu da beraberinde ekonomiyi stagflasyona (stagnation = yüksek enflasyon ve durgunluk) sürükleyebilir.

Bir adım daha ileri giderek global arenaya da uzanırsak, ufukta Ukrayna’da çalan savaş tamtamları, enflasyon riskine paralel küresel ölçekte boldan sıkıya gerçek şerit değiştirecek olan para siyaseti (artan faizler), gerek soğuk, gerekse talep, gerekse de jeopolitik risklerin gölgesinden artan enerji  fiyatları, besin kıtlığı ihtimalinin devam etmesi üzere majör problemler varken, finansal manada verilecek kararların miyop bir bakış açısından kurtularak tüm riskleri kapsayacak ölçüde geniş bir bakış açısı ile ele alınması gerektiğinin bir sefer daha altını çizmek isteriz.

Dün sabah saatlerinde Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ortasında arasında 64 milyar TL ve 18 milyar Dirhem büyüklüğünde (dolar karşılığı kabaca 4,8 milyar) bir swap mutabakatı yapıldı. Swap en kolay tarifi prestiji ile paranın bir müddetliğine değiş tokuş edilmesi manasına geliyor. 3 yıl vadede yapılan bu mutabakat ile, BAE kendi hesaplarında açtığı bir hesap ile Dirhem’i TCMB’nin muhabir hesabında emsal bir halde kelam konusu TL ise TCMB’de açılmış olan BAE’nin muhabir hesabına konulacak. İki ülke ortasında rastgele bir ticaret durumunda ödemelerin bu hesaplar üzerinden yapılması ve dolara olan muhtaçlığın da azalması bekleniyor. TCMB envanterine giren yeni ve yabanc bir para, haliyle net rezervleri olmasa da, brüt rezervleri artırarak TCMB’nin döviz mevduatlarını da üst çekiyor.

BAE ile yapılan swap süreci, TCMB’nin yabancı merkez bankaları ile yaptığı swap süreç büyüklüğünü 26 milyar dolara ulaştırdı (Katar 15, Çin 6, BAE yaklaşık 5). Haberin manalı bir piyasa tesiri yaratmadığını / yaratmayacağını düşünmeye devam ediyoruz.

Dönelim piyasada neler olduğuna. Salı günü akşam saatlerinde Rusya borsasının sert bir şekilde gerilemesi ile BIST100 endeksi de dakikalar içerisinde %5,1 düşmüş ve devre kesiciler çalışmıştı. Dün BIST100 endeksi kayıplarını büyük bir ölçüde geri almayı başardı: Ana endeks %3 ; bankacılık endeksi ise %5,5 kıymet kazandı. Pay senetlerinin genel olarak ucuz olduğu argümanı devamlı olarak ön plana çıkıyor.

Dün sabah saatlerinde 13,63 düzeyine kadar bir kere daha yükselen USDTRY kuru, akşam üzeri 13,36 düzeyine varan bir gerileme kaydetti. Dün bültenimizde, 13,65 düzeyi geçilmeden çabuk edilmemesi gerektiğini söylemiştik. Kısa vadeli bir bakış açısıyla, şirketlere de Kur Muhafazalı Mevduat ürünü ile TL’ye dönüşte vergi istisnası getirilmesinin kur üzerinde tesirli olabileceği görüşümüzü korumaya devam ediyoruz. Bu bağlamda, altını çizerek kısa vadede TL lehine bir ölçü daha gerilemeye imkan tanısak da, üstte sıraladığımız içsel ve dışsal tasalar nedeniyle çok da optimist değiliz.

Dün akşam, BOTAŞ, soğuk hava şartları ve İran kaynaklı 10 gün sürecek kesinti sonucu tüketimin %40 kısılması istikametinde doğalgaz dağıtım firmalarına talimat ilettiğini okuyoruz. Elbette bu atağın sanayi üretimi üzerinde bir ölçü da olsa ivme kaybettirebileceğini düşünüyoruz. Brent cinsi petrolün varil fiyatı 86,70 dolar düzeyinin üzerindeki teknik hareketi ile gözünü üstlere çevirdiğini paylaşmıştık. Gerek soğuk hava, gerekse de jeopolitik risklerin yardımı ile bu yıl 100 dolar düzeyinin görülebileceğine inansak da, yüksek fiyatlarının kalıcı olmayacağını öngörüyoruz.

Bu sabah Pekin’den gelen açıklamaya nazaran, Çin kredi faizlerini 10 baz puan indirerek yavaşlayan ekonomiyi desteklemek için mali genişleme gayretlerini hızlandırdığını okuyoruz. Büyümenin sekteye uğraması nedeniyle gevşeme istikametli siyasetlerin da devam edebileceğini düşünüyoruz.

ABD borsaları dün açıklanan olumlu şirket bilançolarına karşın seans başı kazanımlarını koruyamayarak geceyi tekrar sert bir düşüşle tamamladı. Risk iştahının göstergesi pozisyonunda Nasdaq borsası %1,2 daha gerilerken, 2022 karnesi son 10 günde %10 düşüş oldu! Yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarında, Çin’in para siyaseti duruşunu gevşetmesinin izlerine rastlıyoruz. Bölge genelinde koyu yeşil bir rengin hakim. Gösterge endeks Tokyo borsası %1 ; Hong Kong borsası ise %2 üstte süreç görüyor.

Piyasaların genel sınırları ile Omciron varyantından kurtularak enflasyon ve Batı’nın Rusya’yı sıkıştırma kaygısı ortasında kalmış durumda olduğunu görüyoruz. FED’in enflasyonla çaba kapsamında kaybettiği kredibilitesini geri kazanmak ismine, en son 2000’de yani 22 sene evvel 50 baz puan faiz artırması akabinde kendisini yakın bir vakitte tekrar hatırlatacağı beklentisi piyasaları germeye devam ediyor.

Bugünün takviminde üstte da değindiğim üzere KKTC saati ile 13:00’de açıklanacak PPK kararı takip edilecektir. Makro cephede ise her hafta Perşembe günü olduğu üzere TCMB ve BDDK istatistikleri, ABD’de ise işsizlik maaşı müracaatları takip edilebilir.

iktisatbank.com