Yapı Kredi Y – Strateji Notu: On Bin Şey

‘’Gerçek kelamlar, kulağa paradoks üzere gelir” der Lao Tzu. Geleceği kestirim etmek mümkün mü? Evet. Pekala geleceği varsayım etmek mümkün mü? Hayır.

Biraz açalım; Isaac Asimov, “Vakıf” isimli bilim kurgu serisinde psikotarih kavramını icat eder. Kurgusal psikotarih, kitle psikolojisiyle mümkünlük ortasındaki etkileşimi ele alan bir teori. Bir manada özgür iradeyle determinizm ortasındaki çaba. Asimov, bu kavramı nasıl icat ettiğini anlatırken Gibbons’un kitabından esinlenerek Roma İmparatorluğu’nun gerileyişi ve çöküşü analojisi üzerine bir kıssa yapmak istediğini söyler. Öyküyü yazmaya başladığında okuldaki fen derslerinden, bir gazın tek tek molekülleri epeyce sistemsiz ve rastgele hareket etse ve hiç kimse rastgele bir vakitte tek bir molekülün hareket tarafını kestirim edemese de moleküllerin oluşturduğu kütlenin davranışının hakikat bir biçimde iddia edilebildiğini hatırlar. Buradan yola çıkarak, bireylerin nasıl davranacağını iddia edemeseniz de toplumların nasıl davranacağını kestirim etme olasılığınızın olduğu sonucuna varır.

Meşhur ekonomist Paul Krugman, Asimov’un yapıtlarını okuduktan sonra psikotarihçi olmaya karar verdiğini lakin bu türlü bir kısım olmadığı için ona yakın bulduğu iktisatta karar kıldığını anlatır.

Stanford’da ders veren ve Silikon Vadisi teknoloji şirketlerine danışmanlık yapan Profesör Paul Saffo’ya nazaran varsayım yapmanın gayesi, aldatıcı bir mutlaklık teşebbüsünde bulunmak değil, varsayım aralığını belirlemektir. Ona nazaran tesirli bir kestirime ulaşmanın en süratli yolu nokta atışı statik varsayımlar peşinde koşmak yerine ekseriyetle bir dizi berbat kestirimler yapmaktan çekinmemekten geçer. Bunların akabinde edinilen içgörüleri daha fazla bilgi ve bilgi toplamak ve bu süreci dinamik olarak yinelemek. Aslında Issac Asimov’un, bilim için “yanlışın sürekli düzeltilmesi” derken kast ettiği de budur.

Mental ve analitik modeller kullanmak yararlıdır lakin Bayesian mümkünlük planında yer alır ve her vakit yüzde yüzden düşük bir inanç aralığına sahiptir. Bu elbette, tüm hipotezlerin eşit derecede âlâ tanımlar olduğu manasına gelmez. Daha fazla açıklayıcı güce ve pratik sonuçlara götürebilecek analitik ve mantıksal modeller aramalıyız.

Gerçek yerine gerçeğin modellerini kullanmak daha fazla manaya ve denetim etme yeteneği sağlar ve daha fazla mutlaklık sunar. Aslında büyük risk de burada başlar. Gerçekliğin modeli, asla modellediği gerçeklik değildir ve sağladığı sanılan mutlaklık gerçeğin yalnızca bir kesitidir. Bunu unuttuğunuzda, maddi manevi yıkımları davet etmiş olursunuz.

Modelin neyi hariç tuttuğunun (bilinen bilinmeyenlerin) kısmen bilebiliriz lakin tarifi itibariyle bilinmeyen bilinmeyenler hariç tuttuğunu fark etmeyiz. Keşfettikçe daha evvel farkında olmadığımızı bile bilmediğimiz yeni şeyleri fark ederiz. Tekrar de öbür bilinmeyen bilinmeyenlerin ne olduğunu hiç bir vakit bilemeyiz. Pekala deva ne? Farkındalık ve alçakgönüllülük.

“Bilgi edinmede her gün bir şeyler kazanılır. Her gün Tao uygulamasında bir şey bırakılır”. -Lao Tzu

Evvelki yazılarımızda çizdiğimiz strateji yol haritalarında trend manasında değişiklikler yapmadık lakin geçen hafta iki ince ayardan bahsettik. Kısa vadede riskli varlıklarda, Nasdaq dahil, reaksiyon beklesek de birinci çeyrekte birden fazla riskli varlığın, bilhassa de S&P500 endeksinin zirve yapmasını beklemeye devam ediyoruz. Bu haftaki ince ayarımız da daha evvel en fazla 5000 düzeyini görebileceğimiz S&P500 endeksi için azamî görebileceği seviyeyi artık 4800’ler civarında düşünmemiz. Yani bizce S&P500 endeksi de tepesini gördü.

Muharrir:  Murat Berk, Baş Stratejist

Cemre Yoldaş:  PİYASALARDA SOĞUK BİR KIŞ

FÖŞ Baba anlattı:  Dünya Borsaları NİÇİN Çöktü? Ne Vakit Toparlanır?

Ak Yatırım (4Ç2021 kar tahmini):  Kur hareketleri ve emtia fiyat artışları şirket kârlarına damga vurdu