“Enflasyon Muhafazalı Tahvil” nedir? Kurda 20 Aralık gibisi şok bir düşüş olur mu?

Hükümet, Dolar/TL kurunun 18 düzeyini gördüğü Aralık 2021’de “Kur Muhafazalı Mevduat” uygulamasını açıklamış, akabinde da kur süratle düşerek 12 düzeyine kadar gerilemişti. Lakin altı ayın akabinde kur tekrar 17 düzeyine yükseldi. Bu durumda son vakitlerde lisana getirilen “Enflasyon Muhafazalı Tahvil” uygulaması getirilebilir mi, tesirleri ne olur?

“Kur Muhafazalı Mevduat”tan (KKM) sonra “Enflasyon Muhafazalı Tahvil” uygulaması hükümet çevrelerince bir müddettir lisana getiriliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2 Mayıs’ta uygulamanın hazırlıklarının tamamlandığını şöyle duyurmuştu:

“İhtiyaç duyulması halinde devreye alınacak bu enstrümanlara yönelik ilgili kurumlarımızın çalışmaları ağır bir formda devam ediyor. Bu alternatiflerden biri olan kişisel yatırımcıya yönelik enflasyon muhafazalı tahvilin tasarımı ve geliştirilmesi çalışmalarımızı tamamladık. Kelam konusu senedin ihracına ait başka operasyonel süreçlerin tamamlanmasının akabinde ihracın zamanlamasına piyasa kuralları ve Hazine borçlanma stratejilerimiz çerçevesinde karar vererek kamuoyuyla paylaşacağız.”

Uygulama gelir mi?

Güldem Atabay’a nazaran bu sorunun cevabı “Evet.” Zira Dolar/TL kuru kritik bir basamağa gelmiş durumda:

“Türk Lirası’ndaki değer kaybı, yapılan makroekonomik idare kusurları sebebiyle durdurulamayacak bir gerçek. O yüzden bu türlü bir atak ile gelecekler, ben geleceğini düşünüyorum. Lakin bu durum bir sene sonra, seçim sonrasında Hazine’ye fevkalade bir yük bindirecek. Hükümetin, Türk Lirası’nı tutamama durumunun yaşamsal bir düzeye geldiğini düşünürsek bu uygulamayı bir basamakta deneyeceklerini beklemek mantıklı görünüyor.”

Kamil Yılmaz’a nazaran de uzun vadeli olan tahvil yerine kısa vadeli bono uygulaması tercih edilebilir:

“Tahvil olması çok sıkıntı zira tahvilin vadesi bir yıldan uzun olur. Türkiye’de mevduatlar kısa vadeli olduğu için kısa vadeli bono olma ihtimali daha yüksek. O denli bir durumda da birinci birkaç ayda 250-350 milyar lira bir meblağ olabilir. Bu da toplam mevduatın yüzde 5’i civarında bir toplam demek. Kur muhafazalı mevduatın da yaklaşık üçte biri kadar olur. Bir kerede çıkarmak yerine haftalık ya da iki haftada bir halka arz edilecek bir bono olabilir. Böylelikle her seferinde birkaç milyar dolara karşılık gelecek TL bono satışı olabilir.”

Haluk Levent’e nazaran ise uygulamanın çıkarılması kesin değil:

“Ben bunu çıkartabileceklerinden emin değilim. Zira bunu çıkardıklarında birkaç tane sorun ortaya çıkacak. Ortaya çıkmasından korkulan şey mevduatların çekilmesi. Yani bankacılık kesitinin elindeki mevduatların bozulması. Bu türlü bir dalga yaratabilir. Hasebiyle bankacılık kısmının mevduat yapısını altüst edebilecek bir adım olabilir.”

Cazip olur mu?

Peki uygulama itimat verici mi? Güldem Atabay’ın karşılığı olumsuz:

“Uygulama ile 15 milyar dolar üzere bir ölçüde dövizin bozdurulmasının hedeflendiği söyleniyor. Bu çok düşük bir ölçü, daha fazlasına muhtaçlık var. Merkez Bankası’nın swap hariç rezervlerinin eksi 60 milyar doların üstünde olduğu bir ortamda devede kulak kalan bir ölçü. Lakin daha fazlası kur muhafazalı mevduatta olduğu üzere bence gelmez. Şu evreye kadar dövizini tutmuş, KKM’ye girmemiş mevduat sahibi için inanç verici bir enstrüman olmadığı için ben çok büyük bir talep beklemiyorum.”

“Diğer yandan mayıs ayı enflasyonunun yüzde 2,98 olarak açıklanmasıyla, enflasyon dataları ile oynandığı kuşkuları çok arttı. Münasebetiyle siz enflasyona endeksli bir tahvil yaratacaksanız ve bunun talep görmesini bekliyorsanız, o vakit enflasyon datalarını baskılamayacaksınız ki beşerler enflasyondan korunma motivasyonu ile bu uygulamaya girsin. Hasebiyle bindikleri kolu enflasyon verisiyle oynayarak kendileri kesiyor.“

“Bu bononun cazibesi olacaktır. Gerçekten enflasyon yüzde 73, bunun üzerine yüzde 1-2 civarında da gerçek faiz verilse diyelim, birinci çıkarılacak bononun yüzde 75 faiz ödemesi kelam konusu olacaktır. Şu anda yüzde 75 veren diğer rastgele bir Türk Lirası bazlı enstrüman yok. Bu açıdan cazibesi var. Ancak TÜİK’e olan inanç erozyonunun devam etmesi bu uygulamaya olan ilgiyi azaltacaktır.”

“Cazip olabilmesi için açıklanan enflasyona, enflasyonun hesaplanmasına itimat gerekiyor. Zira hükümetin artık olguların kendisini düzeltmek yerine görünümlerini makyajlayarak durumu düzgünmüş üzere gösterme eğilimi ayyuka çıkmış durumda. Her yerde ve her formda. Yalnızca TÜİK’e değil TÜİK’in bilgi kaynaklarına da direkt müdahale ederek etkilediklerini düşünüyorum. Hasebiyle bunları da hesaba katarak, vatandaşta bu hesaplamaların hakikat yapıldığına dair bir itimat olması lazım.”

Riskleri neler?

Ekonomistlere nazaran “Enflasyon Muhafazalı Tahvil”in uygulanmasıyla bankalardaki mevduatların önemli oranda çekilmesi riski doğacak. Kamil Yılmaz bu durumu şöyle açıklıyor:

“Kurun denetimden çıkmasını önlemek için çıkarılacak enflasyona endeksli bononun getirdiği kimi yan sıkıntılar olacak. Birincisi hükümetin kendisiyle çelişmesi olacaktır. Aylardır ‘Bu hükümet faizi artırmayacaktır’ formunda verilen demeçlerden sonra bir anda faizi yüzde 75 olan bir tahvil çıkarılmasını açıklamak kolay değildir. İkinci sorun ise çıkarılacak bononun bankalardan mevduat çıkışına yol açması olacaktır. Bu yüzden bankacılık bölümü bu enstrümana karşı görüş bildirmiştir. Bankalar mevduat çıkışını durdurmak için faizleri artırma eğilimine girebilir. Son olarak da bir başka risk çıkarılacak bononun son aylarda katlanarak artan devletin faizi yükünü daha da arttıracak olmasıdır. Bu hali hazırda berbata giden kamu borç yükünü bir noktada sürdürülemez hale getirebilir.”

Haluk Levent de tıpkı kaygıyı lisana getiriyor:

“Ortaya çıkmasından korkulan şey bankacılık kısmının elindeki mevduatların bir kısmının bozulmasının yaratabileceği bir darbe. Münasebetiyle bu bankacılık kısmının mevduat istikrarını altüst edebilecek bir adım olabilir.”

Dolar/TL kurunu nasıl tesirler?

Uzmanlara nazaran uygulamanın kurun düşmesine kısa ve sonlu bir tesiri olur lakin bu tesir 20 Aralık 2021’de “Kur Muhafazalı Mevduat”ın açıklanmasının akabinde yaşanan düşüş boyutunda olmaz.

Yazının tamamı burada.

Medyascope/ Aytuğ Özçolak