SABAH YORUMU:  ‘Power’ on: FED’den 1994’ten bu yana en sert faiz artışı

Geride bıraktığımız hafta açıklanan ABD Mayıs ayı manşet TÜFE enflasyonunun beklentileri aşması sonrası, enflasyon konusu 2021 yılında “geçicidir” diyerek göz arkası eden ve siyaset yanlışı yapan FED, 50 baz puan olan beklentinin de ötesine geçerek, biraz da kaybettiği kredibilitesini tekrar tesis etmek ismine siyaset faizini 75 baz puan artırarak 1,50-1,75 bandına getirdi. Böylece FED, enflasyonla gayret kararlılığını yahut piyasa tabiri ile ‘şahinlik’ dozunu da artırmış oldu.

Karar akabinde yayımlanan FED üyelerinin ileriye dönük projeksiyonlarına bakınca, 2023 yılında FED’in sert faiz artırımına devam ederek siyaset faizini %3,8 düzeyine kadar yükseltmesi, ardından ise 2014’te indirmeye başlayıp uzun vadede %2,5 düzeyinde istikrar düzeyine getirmesi bekleniyor. FED’in faiz artırımı iddia edileceği üzere, kredi piyasasına erişimi zorlaştırarak ekonomik aktivitenin de üzerinde daraltıcı bir rol oynayacaktır. En kolay tabirle bunu resesyon riski olarak görüyoruz. Lâkin, FED’in projeksiyonlarda, büyümenin önümüzdeki 3 yılda en düşük %1,7 düzeyine gelmesi;  işsizliğin ise yeniden birebir vakit ufkunda en yüksek %4,1’e yükseleceği bekleniyor. En son açıklanan işsizlik verisinin %3,6 olduğu düşünülürse, FED’in öngörüsünün çok da karamsar olmadığını düşünüyoruz. Mevzuya bu açıdan bakarsak, beklentinin üzerinde gelen faiz artırımına karşın piyasa yansısının temkinli optimist kaldığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Karar ve Lider Powell’ın sunumu sonrası, dolar endeksinin bir ölçü da olsun gerilemesi de bunu yansıtıyor. Neredeyse hafta başında 105,8 ile son 20 yılın doruğuna yükselen doların piyasa kuru DXY, geceyi 104,8 düzeyinde tamamladı. Doların piyasa faizi olan 10 yıllıkların ise emsal bir formda hafta başı %3,5 düzeyine dayanması akabinde geceyi %3,3 düzeyinden tamamladığını görüyoruz.

Dolar endeksi içinde yüklü olarak yer alan EUR, dün FED kararından bağımsız dalgalı bir seyir izledi. Dün sabah saatlerinde, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) faizleri belirleyen idare şurasının, tahvil piyasalarında son günlerde görülen satışları kıymetlendirmek üzere takvimde olmayan bir toplantı yapacağını duyurulması, volatiliteye neden oldu. ECB’nin geçen hafta bir dizi faiz artırımı gerçekleştirileceği tarafında taahhütte bulunmasının akabinde tahvil getirileri keskin halde yükselmişti. Almanya (%1,75) ile başta İtalya (%4,10) olmak üzere, borç sahibi güneyli ülkelerin tahvil getirileri ortasındaki fark iki yıldan uzun bir mühletin en yüksek düzeyini gördüğünün altını çizelim.

ECB toplantısı öncesi 1,05 düzeyinin çabucak üzerini deneyen EURUSD paritesi, faizlerde bir değişikliğe gidilmemesi sonrasında istikametini tekrar aşağıya çevirerek FED toplantısı öncesi 1,0350 düzeyini test etti. ECB, İtalya üzere borçlu ülkelerin faizlerinde görülen sert yükselişe karşı kimi teknik heyetlere talimat geçtiği belirtildi. Elbette, bunun ne olduğu pek de anlaşılmayınca EUR da ne yapacağına karar veremedi. Büyük fotoğrafta, doların bir müddet daha güçlü seyretmesi ana beklentiyi oluşturuyor. Bu vakit diliminde, yatırımcı gözlüğümüzü takarak, her manalı düşüşte EUR ve GBP’de kademeli konum kovalayacağız.

Kıymetli madenlerde ise, dün de bültenimizde kelam ettiğimiz üzere, şimdi heyecan uyandıracak bir gelişme göremedik. Altının ons fiyatında 1,865 dolar; gümüşte ise 22 dolar düzeyi geçilmeden kenarda beklemeye devam edeceğiz. Gram altın geride bıraktığımız hafta 1,026 TL düzeyine kadar yükselmesi akabinde USDTRY kurunun bu hafta 17,25-17,30 bandında sakin bir seyir izlemesi, altının ise hafif de olsa gerilemesine paralel 1,020 TL düzeylerinde salınmaya devam ediyor. Gram altında, belirleyici olacak ögenin ons altından fazla USDTRY kurunun bundan sonra izleyeceği seyir olacağını düşünüyoruz. Teknik mânâda üstte bir sonraki düzey 1,065 TL olarak görülüyor.

Hazır USDTRY kurundan kelam etmişken, yabancı nezdinde Türkiye’nin risklerini yansıtan 5 yıl vadeli CDS risk primi hafif de olsa gerileyerek 805 baz puan düzeyine gelirken, TCMB’nin teminat havuzu kararı akabinde (YP mevduatlar için TL tahvil tutma koşulu) uzun vadeli tahvil faizleri aşağı istikamette baskılanmaya devam etti. Pay senedi piyasasının ise dün sakin bir seyir izlediğine şahit olduk.

Dün Türkiye cephesinde açıklanan ve sonucu kıymetli olan iki bilgi gözümüzden kaçmadı. TÜİK datalarına nazaran, Mayıs ayında 122,768 konut satıldı. Mayıs ayı özelinde bakılırsa bu bir rekor! Bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran %107,5 artış! Daha öncede kelam ettiğimiz üzere, enflasyon periyotlarına karşı büyük bir deneyimi olan Türk insanı, parayı mesken, otomobil, arsa üzere taşınmaz mallara bağlamaya devam etmesi, sayıların gerisinde yatan rekoru aslında tüm çıplaklığı ile anlatıyor. Lâkin, bina inşaat maliyetinin geldiği düzey (konut fiyatları) ve harcanabilir gelirin epey düşmesi (disposable income) mevcut eğiliminin ne kadar daha korunacağına kuşku ile yaklaşmamıza neden oluyor. Pay senetleri, kripto paralardan sonra sıranın konut piyasasına da bir noktada geleceğine mim koymuş olalım. Bu da diğer bir bültenin konusu olsun.

Öte yandan, dün Hazine ve Maliye Bakanlığı Mayıs ayı merkezi idare bütçe gerçekleşmelerini yayımladı. Buna nazaran, bütçe istikrarı 144 milyar TL, faiz dışı istikrar ise 161,9 milyar TL fazla verdi. Bilginin ayrıntılarına baktığımızda, aslan hissesini kurumlar vergisinin 152 milyar TL ile aldığını görüyoruz (geçen yılın birebir ayına nazaran neredeyse 6 kat artmış). Cari açık sayılarından da kestirim edileceği üzere, ithalattaki büyük patlamaya paralel ithalden alınan KDV 43,7 milyar TL, özelden alınan tüketim vergisi 30,6 milyar TL ile geçen yılın birebir ayına nazaran yaklaşık 2,5 kat artmış. Elbette, bütçe gerçekleşmesini olumlu olarak okusak da, performansın harcamaya yönlendirilmesi durumunda enflasyonist sonuçlar doğuracağını; aksinin ise olumlu olacağının altını çizelim.

Bugün gözler, İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) olağan faiz toplantısında olacak. Hatırlatmak gerekirse, İngiltere iktisadı keskin bir yavaşlama ile çift haneli bir enflasyon ortasında sıkışmış vaziyette. Piyasalar, BoE’den çeyrek puanlık faiz artışıyla siyaset faizini %1,25 düzeyine getirmesini bekliyor. Sürpriz bir biçimde, tıpkı FED üzere, BoE’nin de 1995’ten beri birinci sefer yarım puanlık bir artışa gitme ihtimali %50 olasılıkla fiyatlanıyor. BoE, koronavirüs pandemisinden sonra faiz artırımına soyunan dünyanın en büyük merkez bankalarından birincisi oldu. Aralık ayından bu yana borçlanma maliyetlerini dört kere artırdılar. Lâkin, yüksek enflasyon ve sıfır büyüme yahut sakinlik karışımı Sterlin üzerinde önemli mânâda baskı kurmaya devam ettiğini görüyoruz. Nisan ayında 40 yılın en yüksek düzeyi olan %9’a ulaşan enflasyonun, merkez bankasının son iddialarına nazaran, BoE’nin %2 maksadının beş katından fazla, bu yıl %10’u aşması bekleniyor. IMF’ye nazaran, İngiltere iktisadı şimdiden yavaşlama belirtileri gösteriyor ve gelecek yıl dünyanın en büyük ekonomiler ortasında en zayıf büyüme kaydedeceği bekleniyor. Sterlin ile ilgili gelişmeleri ‘sniper’ durumunda bekliyoruz.

ABD borsaları, enflasyonla gayret dozunu artıran FED akabinde geceyi mevti bir formda tamamladı. Risk iştahının göstergesi pozisyonunda Nasdaq endeksi %2,5 yükselirken, optimist havanın bu sabah Pasifiğin öbür ucuna da uzandığını görüyoruz. Asya borsalarının gösterge endeksi Tokyo borsası %1,4 üstte süreç görürken, ABD borsalarını vadeli süreçlerinde de %0,7 civarında yükselişler görülüyor.

Piyasaların bütün istediği sert bir faiz artışı mıydı? Bu soruyu bize de kendimize sormadan edemedik. FED’in geç kalması nedeniyle süratli adımlarla piyasa faizlerini yakalama uğraşı, kredibilite manasında olumlu karşılanırken, üstte da değindiğim üzere, resesyon riski küçümsenmeyecek kadar yüksek olsa da, FED üyelerinin işsizlik ve büyüme projeksiyonları piyasaları bardağın dolu tarafını görmeye yöneltti.

Netice itibariyle, sene başına nazaran Nasdaq’ın %30 aşağıda olduğunu, Bitcoin’in 7 ayda %70 kıymet kaybettiğini ve piyasaların tahminen de tarihe geçecek kadar karamsar ve risk-off modunda oldukların unutmayalım! Bu ortada Bitcoin’in çok satım bölgesine geçtiğini de not ederek bültenimizi bu günlük tamamlayalım.

Emre Değirmencioğlu, Küme Müdürü, Kıbrıs İktisat Bankası

Güldem Atabay: 50 ya da 75 baz puan fark etmez: ABD iktisadında “yumuşak iniş” hala çok mümkün

(Yenileme-ilk piyasa yansıları eklendi): Fed 75 baz puan artırdı, 50-75’er adımlarla devam edeceği bildirisini verdi

Sürpriz Avrupa Merkez Bankası toplantısından ne çıktı?