CDS primi 900 puanı geçti, Türkiye iflasa mı sürükleniyor?

Türkiye’nin beş yıllık kredi temerrüt riski (CDS) primi 900 baz puana ulaştı. İktisatçılar ve siyasetçiler, iktidarı ülkeyi iflasa sürükledikleri konusunda uyarırken, Türkiye borç temerrüdüne düşme riski yüksek ülkeler ortasında 20. sıraya yerleşti. Dış finansman bulmanın zorlaştığı ve maliyetlerinin arttığı bir devirde CDS risk primini artıran etkenleri Prof. Dr. Mustafa Durmuş, Medyascope için kıymetlendirdi: “2022 ve 2023’ün resesyon yılları olacağı beklentisi var, sermaye hareketleri yavaşlamaya başladı.”

Hızla yükselmesiyle gündemde olan ve kredi iflas riskini gösteren CDS (Kredi Temerrüt Riski), Türkiye’nin çıkardığı, dolar cinsinden Eurobond tahvillerinin geri ödenmeme riskine karşılık yaptırılan sigortaya ödenen prim manasına geliyor. CDS primlerinin 300 puanın üzerinde olması, milletlerarası finans kaynakları için “çok riskli” olarak bedellendiriliyor. Bu durumda, ABD’nin yüzde 3 olan beş yıllık tahvil faizinin üzerine, 900 puan risk primine karşılık gelen yüzde 9 faizin eklenmesiyle, Türkiye’nin dolar cinsinden borçlanma maliyeti yüzde 12 oluyor.

Mayıs ayının ortasında 700 puanın, haziranda 800 puanın üstüne yerleşen ve dün (14 Temmuz) 900 puanı geçen CDS primindeki süratli yükselişi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Durmuş, Medyascope için yorumladı.

CDS primlerinin yükselmesinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, Osman Kavala’nın özgür bırakılması kararını uygulamayan Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetmesi ve muhtemel Suriye harekâtı üzere politik ve jeopolitik gelişmelerin tesirli olduğunu fakat temel olarak iktisadi faktörlerin belirleyici rol oynadığını söyleyen Durmuş şöyle konuştu:

“2022 ve 2023’ün çok makus yıllar olacağına işaret eden OECD ve IMF, yüksek enflasyonla gayret için faiz oranları artırılmasının resesyonu tetikleyeceğini ve bir sorunu çözerken öteki bir sorunu gündeme getireceğini, bu iki yıla resesyonun damga vuracağını söylüyor. Dünya iktisadına dair beklentilerin berbatlaşması, dolar/euro paritesinin dolar lehine değişmesi, dünyanın her yerinde faiz oranlarının yükseltilmesi dikkate alındığında, memleketler arası sermaye hareketlerinin berbat bir halde etkileneceğini düşünebiliriz.”

Türkiye, iflas riski olan ülkeler ortasında 20. sırada

Türkiye üzere ülkelere spekülatif, kısa vadeli kâr gayeli sermaye girişlerinin yavaşlamaya başladığını ve sermaye çıkışlarının artacağını belirten Durmuş, “Bu noktada, Türkiye’nin CDS puanının çok büyük değeri var. ‘Ani duruş’ teorisine nazaran, bir ülkede göstergeler kötüleşmeye başlayınca milletlerarası yatırımcılar, temerrüde düşme riski konusunda telaş duymaya başlarlar ve yatırımlarını durdururlar, azaltırlar. Bu durum, tam bir güvensizlik problemine dönüştüğünde evvel CDS primine yansır, şu anda Türkiye bunu yaşıyor” dedi.

Doğrudan borç temerrüdüyle bağlı birtakım göstergelerin de kötüleştiğine dikkat çeken Durmuş, Türkiye’nin dünyada ekonomileri ortasında 23. sıraya gerileyerek, en büyük 20 iktisattan oluşan G 20’den teknik olarak çıktığını ve borç temerrüdüne düşme mümkünlüğü en yüksek olan ülkeler ortasında 20. sıraya geldiğini söyledi. Bloomberg’in datalarına nazaran Visual Capitalist’in hazırladığı tabloda, temerrüde düşme riski için faiz, CDS primi, kamu borcunun ve faizin hasılaya oranı üzere göstergeler dikkate alınıyor.

Tabloda Türkiye’nin beş yıllık CDS primi 839 olarak gösterilse de dün (14 Temmuz) 900 puanı geçti ve bu sabah da 900’e yakın kıymetlerde. Durmuş, tabloda kamu borcunun hasılaya oranının yüzde 43,7 olmasına karşın, Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin Hazine’ye yükünün de ele alınması ve bu oranın aslında yüzde 50-60 ortasında olması gerektiğini vurgulayarak, “Bu elbette bir-iki ay içinde borç temerrüdüne düşmez ancak oraya hakikat süratle gidiyor” diye ekledi.

Türkiye temerrüde düşerse ne olur?

Borç temerrüdüne düşme riski yüksek olan ülkeler ortasında 20. sıraya yerleşen Türkiye’nin borçlarını ödeyemeyecek duruma gelme ihtimali hakkında Durmuş, Türkiye’ye kıyasla küçük bir iktisada sahip olan ve 51 milyar dolarlık borcunu ödeyemeyerek, mayıs ayında temerrüde düşen Sri Lanka’yı örnek gösterdi. Durmuş, euro ve dolar bonoları ile borçlanan Hazine’nin borç yükünün dolar bedel kazandıkça arttığını vurguladı.

Durmuş, özel bölümün yüksek borçluluğuna ve döviz tutmalarının kısıtlanmasına da dikkat çekti. Türkiye’nin 2022 yılının birinci çeyreği itibariyle 451 milyar dolar dış borcu var ve bunun yarısından fazlası, 239 milyar doları özel bölüme ilişkin. 24 Haziran’daki duyurusuyla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), döviz varlığı 15 milyon TL’nin (bugünün kuruyla 858 bin dolar) üzerinde olan şirketlerin kredi çekmesini engelledi. İhracat yapan şirketlere de 18 Nisan’dan itibaren döviz gelirlerinin yüzde 40‘ını bozdurma mecburiliği getirildi. Durmuş, “12 ay içinde ödenmesi yahut çevrilmesi gereken kısa vadeli borç fiyatı 181 milyar dolar. Şirketlerin bunun için döviz gereksinimi var, piyasadan döviz toplaması lazım lakin bu düzenlemelerle rezervleri azalıyor” ihtarında bulundu.

Medyascope’da Özgecan Özgenç haberinden alıntıdır,

Dr Cüneyt Akman:  DOLAR KRİZİ İÇİN ÇÖZÜM

Babacan: Bugün CDS 900’e ulaştı, bu işin latifesi yok derhal önlem alınsın

Güldem Atabay: Döviz krizine son dönemeç öncesinde…