IMF: Yükselen enflasyon merkez bankalarını güç bir seyahate çıkarıyor-Daha güçlü mali sıkılaştırma gerekebilir

Enflasyon görünümüne yönelik üst istikametli riskler büyük kalmaya devam etmekte ve bu risklerin gerçekleşmesi halinde daha agresif sıkılaştırmaya gereksinim duyulabilir.

Büyük ekonomilerdeki merkez bankaları, birkaç ay evvel para siyasetini çok kademeli olarak sıkılaştırabileceklerini umuyorlardı. Enflasyon, pandemi ve daha sonra Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile bağlantılı olağandışı bir arz şoku karışımından kaynaklanıyor üzere görünüyordu ve bu baskılar hafifledikten sonra süratle düşmesi bekleniyordu.

Şimdi, enflasyonun on yılların en yüksek düzeylerine tırmanması ve fiyat baskılarının konut ve öbür hizmetlere hakikat genişlemesiyle, merkez bankaları enflasyon beklentilerinin zayıflamasını ve güvenilirliklerine ziyan vermesini önlemek için daha acil hareket etme gereksiniminin farkındalar. Siyaset yapıcılar geçmişin derslerine kulak vermeli ve daha sonra potansiyel olarak daha acı verici ve yıkıcı düzenlemelerden kaçınmak için kararlı olmalı.

Federal Rezerv, Kanada Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası faiz oranlarını besbelli bir formda yükseltti ve bu yıl daha büyük artışlarla devam etmeyi beklediklerinin sinyalini verdi. Avrupa Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde on yıldan uzun bir müddettir birinci defa faiz oranlarını yükseltti.

Enflasyonu düşürmeye yardımcı olmak için daha yüksek gerçek oranlar

Merkez bankasının mümkün siyaset yolu hakkındaki hareketleri ve bağlantıları, yılın başından bu yana devlet borcu üzerindeki gerçek (yani enflasyona nazaran ayarlanmış) faiz oranlarında değerli bir artışa yol açtı.

Kısa vadeli gerçek oranlar hala negatif olsa da, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki gerçek faiz eğrisi – yani, piyasa fiyatlarının ima ettiği bir ila 10 yıl ortasındaki gerçek faiz oranlarının yolu – eğri boyunca yüzde 0,5 ila 1 ortasında bir aralığa yükseldi.

Bu yol, çıktının potansiyel oranı etrafında genişlemesine müsaade veren “nötr” bir gerçek siyaset duruşuyla kabaca dengeli. Fed’in haziran ayı ortasındaki Ekonomik Projeksiyonlar Özeti, yüzde 0,5 civarında bir nötr oran öngördü. Siyaset yapıcılar hem bu yıl hem de gelecek yıl yüzde 1,7’lik bir çıktı artışı bekliyorlar ki bu da potansiyel büyüme iddialarına çok yakın.

Euro Bölgesi’nde Alman bundları tarafından belirlenen gerçek faiz eğrisi, derinden negatif kalmasına karşın, üst yanlışsız kaydı. Bu eğilim de yavaş yavaş nötre yaklaşan gerçek oranlarla dengeli.

Devlet tahvillerindeki artan gerçek faiz oranları, tüketiciler ve işletmeler için borçlanma maliyetlerinde daha da büyük bir artışa neden oldu ve global olarak pay senedi fiyatlarındaki keskin düşüşlere katkıda bulundu. Hem merkez bankalarının hem de piyasaların şimdiki görüşü, finansal şartlardaki bu sıkılaştırmanın enflasyonu nispeten süratli bir halde gaye düzeylere indirmek için kâfi olacağı tarafında.

Örnek vermek gerekirse, enflasyon beklentilerinin piyasa temelli ölçümleri, hem ABD hem de Almanya için önümüzdeki iki yahut üç yıl içinde enflasyonun yaklaşık yüzde 2’ye geri döneceğine işaret ediyor. Fed’in son üç aylık kestirimleri üzere merkez bankası kestirimleri, ekonomistlerin ve yatırımcıların anketleri üzere, fiyat artış oranında emsal bir ılımlılığa işaret ediyor.

Bu, birkaç nedenden ötürü makul bir temel üzere görünüyor:

Devreye sokulan nakdî ve mali sıkılaştırma, bilhassa güçlü tüketim malları üzere faize hassas kategorilerde hem güç hem de güç dışı mallara olan talebi soğutmalı. Bu, mal fiyatlarının daha yavaş bir süratte yükselmesine yahut hatta düşmesine neden olmalı ve ayrıyeten emtia piyasalarında ek aksaklıklar olmaması durumunda güç fiyatlarını düşürebilir.

Arz tarafındaki baskılar, pandemi denetiminin gevşetilmesi sayesinde üretim kesintileri daha az sıklıkta olacağından hafiflemeli.

Daha yavaş ekonomik büyüme sonunda hizmet kesimi enflasyonunu aşağı çekmeli ve fiyat artışını sınırlamalı.

Yüksek enflasyon riski var

Bununla birlikte, enflasyon artışının büyüklüğü merkez bankaları ve piyasalar için bir sürpriz oldu ve enflasyonun görünümü hakkında değerli belirsizlikler devam etmekte. Enflasyonun merkez bankalarının öngördüğünden daha süratli düşmesi mümkün, bilhassa de tedarik zinciri aksaklıklarının hafiflemesi ve global siyaset sıkılaştırmasının güç ve mal fiyatlarında süratli düşüşlere neden olması durumunda.

Buna karşın, enflasyon riskleri güçlü bir formda üst istikametli görünmekte. Yüksek enflasyonun yerleşmesi ve enflasyon beklentilerinin kopması istikametinde kıymetli bir risk var.

Hizmetlerdeki enflasyon oranları – konut kiralarından ferdî hizmetlere kadar her şey için – esasen yüksek düzeylerden yükseliyor üzere görünüyor ve süratli bir halde düşmeleri pek mümkün değil. Bu baskılar, süratli nominal fiyat artışı ile güçlenebilir. Güçlü işgücü piyasalarına sahip ülkelerde, nominal fiyatlar, firmaların makul bir halde sindirebileceğinden daha süratli bir biçimde süratle yükselmeye başlayabilir ve ünite işgücü maliyetlerindeki ilgili artış fiyatlara aktarılabilir. Bu cins “ikinci cins etkileri” daha kalıcı enflasyona ve yükselen enflasyon beklentilerine dönüşecektir. Son olarak, güç fiyatlarında yeni bir dalgalanmayı ateşleyen yahut mevcut aksaklıkları birleştiren jeopolitik tansiyonların daha da ağırlaşması, daha uzun bir yüksek enflasyon periyodu yaratabilir.

Yukarıda tartışılan “ortalama” enflasyon beklentilerine ait piyasa temelli deliller itimat verici görünse de, piyasalar enflasyonun önümüzdeki birkaç yıl içinde merkez bankası amaçlarının çok üzerinde seyredebileceği ihtimaline değerli oranlar koyuyor üzere görünüyor. Bilhassa, piyasalar önümüzdeki yıllarda ABD, Euro Bölgesi ve Birleşik Krallık’ta devam eden yüzde 3’ün üzerinde enflasyon oranlarının yüksek bir muhtemelliğine işaret ediyor.

Tüketiciler ve işletmeler de son aylarda üst istikametli enflasyon riskleri konusunda giderek daha fazla tasa duymaya başladı. Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya için, hane halkı anketleri, insanların gelecek yıl boyunca yüksek enflasyon beklediğini ve önümüzdeki beş yıl içinde maksadın çok üzerinde olma ihtimaline kıymetli oranlar koyduğunu gösteriyor.

Daha güçlü mali sıkılaştırma gerekebilir

Enflasyonu düşürmenin maliyetleri, üst taraflı risklerin gerçekleşmesi ve yüksek enflasyonun yerleşmesi durumunda bariz biçimde daha yüksek olabilir. Bu durumda, merkez bankalarının ekonomiyi soğutmak için daha kararlı olmaları ve daha agresif bir biçimde sıkılaştırmaları gerekecek ve işsizliğin değerli ölçüde artmasına neden olacak.

Zaten zayıf likidite belirtilerinin ortasında, daha süratli siyaset faizi sıkılaştırması, risk varlık fiyatlarında daha keskin bir düşüşe neden olabilir – pay senetlerini, kredileri ve gelişmekte olan piyasa varlıklarını etkileyebilir. Finansal şartlardaki sıkılaştırma, finansal sistemin esnekliğini test eden ve gelişmekte olan piyasalar üzerinde bilhassa büyük baskılar yaratacak biçimde sistemsiz olabilir. Enflasyonun on yılların en yüksek düzeylerinde seyretmesiyle şu anda güçlü olan sıkı para siyasetine yönelik kamu dayanağı, artan ekonomik ve istihdam maliyetleri nedeniyle zayıflatılabilir.

Buna karşın, fiyat istikrarının yine sağlanması büyük ehemmiyet taşımakta ve sürdürülebilir ekonomik büyüme için gerekli bir şart. 1960’larda ve 1970’lerde yüksek enflasyonun kıymetli bir dersi, onu sınırlamak için çok yavaş hareket etmenin, enflasyon beklentilerini yükseklerde demirlenmesi ve siyaset güvenilirliğini geri kazanmak için çok daha maliyetli bir sıkılaştırma gerektirdiğiydi. Merkez bankalarının, önümüzdeki şiddetli yolda gezinirken bu tecrübesi gözlerinde sıkıca tutmaları kıymetli olacaktır.