Yağız Kutay Işık: “Keynes ile Churchill Fıkrası”

Gerilim sinemasının ortasındaki Türkiye, birbirine yaklaşan duvarın ortasında sıkışan karakter üzere. Sıkıştıran duvar da elindeki faiz sopasıyla FED. İşbu duruma bakarak son açıklanan ABD enflasyon verilerilerini kıymetlendirmekte yarar var. Amerikan Merkez Bankası’nın faiz siyaseti ne kadar işe yaramış?

Dünya’nın en büyük iktisadında enflasyon temmuz ayında yüzde 8,5 ile beklentilerin altında kaldı. Eylül’deki faiz artırımı beklentileri de 50 baz puana gerçek geriledi.

Enflasyondaki köpüğün alınması çok kıymetliydi. Lakin kemikleşmiş %8,5’u eritmek o kadar kolay değil. Ne de olsa ödem süratli atılır, yağ atmak daha uzun periyodik mesai ister. FED bu kadar özverili olacak mı vakit gösterecek.

Şimdi lider Powell’ın bilgilere nazaran hareket edeceği söylemi iletisiyle paralel olarak tarım dışı istihdam verisine bakalım. Dönemsel olarak işsizliğin inişleri çıkışları vardır. Lakin son dönemde kalıcı işsizlik dalgası büyüyor. Son açıklanan datalarda bu savı doğrular nitelikte.

Salgının sürpriz yumurtalarından biri tedarik zinciri sorunu bitmeden yeni sorunlar geldi. ABD besin enflasyonu 43 yılın doruğunda. Global olarak yüksek besin fiyatı dalgasının yaratacağı enkazın altında kalma riskimiz sürüyor. Güç fiyatlarının düşmesine karşın, kış ayları güç krizini de beraberinde getirebilir. Koca koca bilmeceler asılı Dünya’nın dört bir yanında. AB ve ABD kalıcı hayat pahalılığı meselesini nasıl çözecek? Çin-Tayvan-ABD üçgeni ve olağan ki Rusya-Ukrayna savaşı… Bizde neler oluyor. İnceleyelim:

CDS düşüyor

Öncelikle 700’lerde gezen CDS maalesef gereğince düşük değil. Dünya’daki en yüksek oranlarından biri. Bronz madalyayı zorluyoruz. Hala 5 yıl vadeli Eurobond için neredeyse yıllık yüzde 10 faiz ödeyeceğiz. FED’in agresif yaklaşımının azalması CDS düşüşünde bir başka değerli bir etken. Fakat bu durum bize özel değil. Akran ülkeler G.Afrika ve Brezilya’da da CDS birebir sebepten ötürü düşüyor.

Bir öbür bahis da MB rezervleri. Geçen hafta Rusya’dan 7.3 milyar dolar para geldi. Bakan Nebati her hafta geleceğini söyledi. Middle East Eye’a nazaran Türkiye’nin Suudi Arabistan’dan 20 milyar dolarlık talebi var. Daha sonra bu ülkelerin bizden talebi ne olacak insan merak ediyor.

IMF Gerçeği

Haber Türk’e konuşan Bilge Yılmaz Türkiye’nin IMF’den kredi aldığını öne sürdü. Daha sonra bakan Nebati bunu hakikat olmadığıyla ilgili açıklama yayınladı. Karşılık hakkını kullanan Yılmaz bahsettiği şeyin SDR (Special Drawing Rights) faizi olduğunu ve kullanılırsa faizini ödemesi gerektiğini söyledi. Nebati ise SDR’ın bir kredi olmadığını açıklayan IMF sayfası linkini paylaştı. Pekala nedir SDR?

SDR, IMF tarafından 1969 yılında üye ülkelerin rezerv gereksinimlerine dayanak olmak ve memleketler arası likiditeyi artırmak gayesiyle yaratılmış faizli bir milletlerarası rezerv paradır. Bir faiz kelam konusu olduğu için pratikte kredi olarak görebiliriz. Bahsi geçen SDR borç yükünü etkiliyor.

Ticaret bakanı sela okudu(!)

Bakan Muş “müjdeyi” duyurdu: “İlk tescilden sonra şirketler, galeriler, rent-a-carlar 6 ay ve 6 bin kilometreyi geçmeden aldıkları sıfır araçları satamayacak.” Serbest(?) piyasamız açık ceza meskenlerinde dolaşan mahkumlarınki üzere bir özgürlük sunuyor resmen. Aslında bu açıklama bir nevi itiraftı. “Enflasyonun patlamasına mahzur olmadık, artık talebi bu biçimde kısıyoruz” tadında bir tedbir. Enflasyonla direk çaba etmeden enflasyonla gayret etmek çok özel bir gayret istiyor doğrusu.

Borsada ne oluyor

Borsa İstanbul’da yabancı yatırımcılar, temmuzda 9 milyar 683 milyon 906 bin 506 dolar fiyatında alım yaparken, 9 milyar 931 milyon 505 dolar 621 fiyatında satım gerçekleştirdi. Yabancıların toplam süreç hacmi 19 milyar 615 milyon 412 bin 127 dolar olarak belirlendi. Bu son bir yılın en düşük süreç hacmi oldu.

Keynes ile Churchill

Keynes, başbakan Churchill’i savaş arifesinde altın para standardını ve döviz kurunu sürdürmemesi konusunda uyarıyor ve yaşanacak problemleri açıklıyor. Lakin bu önermeler uygun görülmüyor. Devamında Keynes, Churchill’in tek başına aldığı kararların sonuçlarını anlatan bir kitap çıkartıyor. “The Economic Consequences of Mr. Churchill” (Bay Churcill’in İktisadi Sonuçları)

Bu anekdot ışığında sizlere iki soru sorarak yazımı sonlandırıyorum. İleride günümüzü anlatacak bu türlü baba iktisatçı çıkar mı? Pekala Külliye’de doğruyu söyleyecek, Keynes üzere gözü pek birisi çıkar mı?

Yağız Kutay Işık

ABD iktisadı: ÜFE’de olumlu sürpriz, işsizlik müracaatları beklentinin altında

Şirketlerin döviz mevduatındaki yüklü artış Rusya parası mı?

Tunç Şatıroğlu’ndan dolar uyarısı: “Dananın Kuyruğu Kopuyor”