Adım adım hiperenflasyon: İstanbul’da 24 yılın en yüksek enflasyonu

İstanbul Ticaret Odası (İTO) bilgilerine nazaran İstanbul’da Mayıs’ta ayında enflasyon (hem perakende hem de toptan fiyatlar) %5,8 artış kaydetti. Bu sonuçlarla, yıllık manşet enflasyon %87,4 ile 24 yılın doruğuna yükseldi. Enflasyonun alt kalemlerinde, bir evvelki aya nazaran, Kültür Eğitim ve Cümbüş kümesi %12,15 ile en sert artışı kaydederken, Besin kümesinde artış %4,97 düzeyinde gerçekleşti.

Dün sabah son dakika bültenimize eklediğimiz haberde, elektrikte mesken abonelerinin tarifesinde %15, sanayi ve ticarethane abonelerinin tarifesinde ise %25’lik bir artışa daha gidildi. Arık hiperenflasyonun kıyısında olduğumuz hiçbir kuşku kaldırmıyor. Hatta, hiperenflasyon baz senaryo olurken, ön plana çıkan soru ise ne kadar daha devam edeceği olmaya başladı. Cuma günü açıklanacak resmî TÜİK enflasyon sayılarının Mayıs’ta aylık bazda %5,5 artacağı, yıllık bazda ise %78 düzeyine yükseleceği varsayım ediliyor. KKTC’de ise enflasyon geçen ay %90 düzeyine yaklaştığını not edelim. Neredeyse 3 haneli enflasyonun her yerde kıyısındayız!

Dün, Türkiye’de açıklanan imalat sanayi PMI endeksi, Mayıs ayında 49,2 olarak sonuçlanarak bir evvelki aya nazaran değişimi kaydetmedi. Düşük talep ve devam eden fiyat baskılarına paralel peş peşe üç aydır, büyüme ile daralmanın ayrıştığı eşik 50 eşik düzeyinin altında yer alan PMI, tedarik zincirindeki baskıların bu aydan itibaren hafiflemeye başlaması ile yavaş da olsa tarafını üste çevireceğini düşünüyoruz.

Dün Almanya’da ve Euro Bölgesinde açıklanan PMI sayıları, sırası ile 54,8 ve 54,6 düzeyinde gerçekleşerek büyümenin devam ettiğini gösterirken, ECB Lideri Lagarde, Almanya ve Euro Bölgesinde beklentleri aşan enflasyona rağmen süratli ve erken bir faiz artırım ihtimalinden bahsetmemesi, Euro üzerinde bir ölçü baskı kurdu: EURUSD paritesi faiz artırım beklentileri ile hafta başında 1,0780 düzeyine yükselerek son 6 haftanın doruğuna yükselmişti. Teknik bir bakış açısı ile, EUR’da düşüşün sertleştiği 1,0840 düzeyi aşılmadan, EUR lehine uzun durum almak istemiyoruz.

Global mali piyasalar yeni aya pek de optimist bir başlangıç yapamadı. Son günlerde yaşanan yükseliş isteğinin kalıcı ol(a)madığını görüyoruz. Halbuki, dün Avrupa ve ABD’de açıklanan imalat sanayi PMI sayısı kuvvetli sonuçlanarak, telaş edildiği üzere resesyon riskinin sanıldığı üzere yüksek olmadığını da ortaya koydu. Tekrar de, alevli enflasyon ve artış eğiliminde olan faiz hadleri zihinleri yormaya devam ediyor. Bu da ister istemez risk iştahını yıpratıyor.

Türkiye cephesinde ise dün İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu aleyhine açılan davanın 21 Eylül tarihine ertelendiğini gördük. Hatırlanacağı üzere, İmamoğlu, iptal edilen 2019 seçimlerinden sonra yaptığı bir konuşmada kamu görevlisine hakaret etmekle suçlanıyor. Öte yandan, dün Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan Suriye’nin kuzeyinde 30km’lik inançlı bölge oluşturulması kararımızda yeni bir safhaya geçiyoruz açıklamasında bulundu.

Yeni ayın birinci iş gününde, USDTRY kuru 16,45 düzeyine kadar tırmanarak Aralık 2021 kur şoku sonrası periyodun en yüksek düzeyinde süreç görürken, Borsa İstanbul 100 endeksi, enflasyona karşı yerli yatırımcıların sığınılacak liman olarak görülmesi ile dün de günü tüm vakitlerin rekor düzeyinden tamamladı! Yılbaşına nazaran, BIST100 ana endeksi %38 getiri ile dünya klasmanında birinci sırada yer alıyor!

ABD borsaları dün geceyi %0,5 civarında düşüşle tamamladı. Yeni gün başlangıcında, Asya pay senetleri, yatırımcıların yüksek enflasyon ve resesyon tehdidine ait yaygın telaşları üzerine bu sabah genele yayılan bir biçimde düşerken, petrol fiyatları Suudi Arabistan’dan üretime ait bir teminat raporunun akabinde (Reuters haberi) dünkü sert düşüşünü bir adım daha ileriye taşıyarak 113 dolar düzeyine kadar geriledi. Hatırlanacağı üzere, dün WSJ haberine nazaran, OPEC ve Rusya’nın birlikte oluşturduğu OPEC+’dan Rusya’nın çıkarılacağı ‘iddia’ edilmiş, üretim tartısının Suudi Arabistan ve BAEye geçeceği beklentisi, hafta başı 125 dolar olan petrolün varil fiyatının 10 dolar düşmesine neden olmuştu. Teknik mânâda 113 dolar takviyesi kıymetli; daha da aşağıda 107 dolar düzeyi görünüyor.

Başı iyice karışan piyasalar enflasyon-faiz sarmalı içerisinde güne hafif satıcılı bir tablo ile başlarken, DXY’nin de düne nazaran bir ölçü da olsa kuvvetlendiğini görüyoruz. Risk iştahı sönünce, DXY süratle 1 dolar kadar yükselerek 102,7 düzeyine tırmandı. Emsal bir formda, EUR dolar karşısında 1,0650 , GBP ise 1,25 düzeyinin altına sarktı. Bitcoin dün 32 bin dolar düzeyinin üzerine kadar yükselmesi akabinde, havanın tekrar ‘ısırması’ ile kazanımlarını koruyamayarak satış baskısına boyun eğmek suretiyle 30bin dolar düzeyine varan bir geri çekilme kaydetti.

Değerli madenler cephesinde ise, teknik mânâda kıymet arz eden 21,85 – 22,00 dolar haftalık direnç düzeyinin altında süreç gören gümüş yatırımcılarını üzmeye devam ederken, altın açısından yükselişin anahtarı olarak görülen 1,855 – 1,860 kritik direnç düzeyi hala daha tesirli olmaya devam ediyor.  Haftalık kapanış düzeylerini görmeden hamle yapmak riskli olabilir.

Mali piyasaların başında, her ayın birinci cuması olduğu üzere yarın ABD’de açıklanacak resmî istihdam raporu bulunsa da, bugün ABD’de özel dal istihdamı verisi (ADP) ve haftalık işsizlik maaşı müracaatları takip edilecek. İçeride ise Mayıs ayı (öncü) süreksiz dış ticaret dataları, TCMB’nin her hafta Perşembe günü açıkladığı haftalık para ve banka istatistikleri radar menzilinde olacak.

iktisatbank.com