Avro dolara karşı paritenin de altını gördü- beklenti ne?

ABD iktisadı 2008 global mali krizi sırasında süratle bedel kaybederken, bir avro ABD dolarının yaklaşık 1,6 katı kıymetindeydi. Artık, Avrupa’nın Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına cephe sınırından maruz kalmasının ve Avrupa Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yükseltmedeki gecikmesinin bir kombinasyonu eşliğinde, avro pariteye yahut dolar ile 1: 1 oranına indi. Avro, para ünitesinin varlığının birinci yıllarından bu yana birinci defa bu düzeye düştü.

Euro neden batıyor?

Avrupa, bir güç krizine yol açan ve potansiyel olarak uzun ve derin bir sakinliğe yol açabilecek olan savaştan en çok etkilenen bölge. Bu, enflasyonu frenlemeye ve yavaşlayan bir ekonomiyi desteklemeye çalışan ECB’yi sıkıntı bir duruma sokuyor – – zira 2011’den bu yana birinci defa borçlanma maliyetlerini yükseltmeyi hedefliyor. Tıpkı vakitte, ABD Federal Rezervi, faiz oranlarını 19 ülkeden oluşan Avro Bölgesi’nden çok daha süratli yükseltiyor. Bu, ABD Hazine tahvillerinin getirilerini Avrupa’nın borcundan daha yüksek hale getiriyor ve yatırımcıları dolara gerçek, avrodan uzaklaştırıyor. Dahası, dolar bir inançlı liman olarak statüsünden yararlanıyor, bu da savaş sürdükçe ve serpinti kötüleştikçe, avronun kaymaya devam edeceği manasına geliyor.

Daha zayıf bir para ünitesi neden bir sorun?

Yıllardır, birçok ülkedeki siyaset yapıcılar, ihracatlarını daha rekabetçi hale getirdiği için ekonomik büyümeyi teşvik etmenin bir aracı olarak zayıf para ünitelerini memnuniyetle karşıladılar. Lakin artık, Avro Bölgesi’ndeki enflasyonun bu çeşit kayıtların başlamasından bu yana en yüksek düzeyde olmasıyla, ithalatı daha kıymetli hale getirerek fiyat artışlarını desteklediği için zayıflığı istenmiyor. Haziran ayında, Euro Bölgesi tüketici fiyatları bir evvelki yıla nazaran %8,6 arttı. Birtakım siyaset yapıcılar, ECB döviz kurunu hedeflemese de, merkez bankasının enflasyonu orta vadede %2’ye döndürme maksadına yönelik bir risk olarak daha zayıf bir avroyu vurguladı. Yeniden de, dolar dışındaki öteki para ünitelerine karşı ölçüldüğünde, euro daha esnek görünüyor.

1:1 düzeyi değerli mi?

Evet. Bu piyasa için ruhsal bir eşik. Euro’nun dolar paritesine birinci sefer  Aralık 1999’da, hatta kuruluşundan bir yıl sonra bile düşmedi. Tıpkı artık olduğu üzere, analistler daha sonra Alman ve ABD tahvil getirileri ile daha güçlü ABD büyümesi ortasındaki farkta bir genişlemeye işaret ettiler. Ortak para ünitesini değerli bir siyasi proje ve baskın dolara rakip olarak gören Avrupalıların gururunda bir çentikti. Bugün, avro, süreçler ve rezervler için dünyanın en değerli para ünitelerinden biri olarak kabul edilir, lakin pariteye ulaşmak hala semboliktir. Finansal piyasalar için, döviz tüccarları, opsiyon bahislerindeki milyarlarca avronun kumdaki bu büyük çizgiye bağlı olduğu göz önüne alındığında, 1: 1 düzeyi civarında türbülans bekliyorlar.

Taban nerede?

Söylemesi sıkıntı. Birtakım analistler, Rusya’nın Avrupa’ya gaz arzını daha fazla durdurarak krizi tırmandırması durumunda ortak para ünitesinin 90 ABD sentine düşebileceğini öngörmekte. Temmuz ayının başından bu yana, opsiyon tüccarları Depository Trust & Clearing Corporation’ın ticaret bilgilerine nazaran, gören 0,950 $ ‘lık düzeyden daha fazla bahis yapıyorlar. Deutsche Bank stratejistleri, 0,95-0,97 dolara gerilemenin, birçok para ünitesinin bedelini ABD dolarına bağlayan Bretton Woods sisteminin 1971’de sona ermesinden bu yana döviz kurlarında görülen tüm vakitlerin çok uçlarıyla eşleşeceğini hesapladılar. Yeniden de, bir sakinlik olması durumunda bu düzeylere ulaşılabileceğini söylediler.

Bir geri dönüşü ne tetikleyebilir?

Önemli olan, faiz oranı farkını başka global tahvil piyasalarıyla daraltmak. Fed, yalnızca üç ay içinde 150 baz puanlık faiz artırımı gerçekleştirdiğinde, ECB şimdi hareket etmemişti ve kilit faiz oranını negatif tuttu. Avrupa’nın faiz belirleyicileri, Eylül ayında potansiyel 50 baz puanlık bir artış da dahil olmak üzere, faiz artışı döngüsünün başlangıcını işaret ederken, bunu ne kadar sürdürebilecekleri konusunda kuşkular ortaya çıkıyor. ECB için faiz artırımı başka merkez bankalarından daha sıkıntı. Bunun nedeni, daha borçlu Avro Bölgesi ülkelerinin borçlanma maliyetlerinin, yatırımcıların borç yüklerini sürdürme yeteneklerini sorgulanmaya başlaması durumunda denetimden çıkma riski taşıması. Siyaset yapıcıların haziran ayında beklenenden daha süratli bir biçimde politikayı sıkılaştırmayı planladıklarına dair ipucu bile, İtalya’nın 10 yıllık getirisinin 2014’ten bu yana birinci defa %4’ün üzerine çıkmasına neden oldu. O vakitten beri, yatırımcılar tahvil getirilerinde haksız artışları önlemek için yeni bir araç vaatleriyle az ya da çok teminat altına alındılar. Lakin bu plan piyasaları hayal kırıklığına uğratırsa, ECB’nin ne kadar sıkılaştırma sağlayacağından kuşku etmeye başlayabilirler.

Bu Euro için varoluşsal bir kriz mi?

Hayır, bedeli üzerindeki baskının yanı sıra, ortak para ünitesi geçmişte de bir kavram olarak zorluklarla karşı karşıya kalmıştı. Kuruluşundan bu yana, muhalifler farklı iktisatların nakdî birliğini direktörün zorluklarına dikkat çektiler. Bu, yatırımcıların Yunanistan, İtalya ve İspanya üzere daha borçlu ülkelerin varlıklarından kaçınmaya başlamasıyla Euro Bölgesi’nin 2012 ülkeler borç krizi sırasında en besbelli biçimde ortaya çıktı. İtalya’da ve öteki yerlerde avroskeptik siyasetçilerin yükselişi de bloğun dayanıklılığı konusunda telaşlara yol açtı. Belirleyici bir an, ECB Lideri Mario Draghi’nin ortak para ünitesini kurtarmak için “ne gerekiyorsa” yapma kelamı verdiği Temmuz 2012’ydi. Merkez bankaları 2000 yılında harekete geçmiş olsa da tekrar de, döviz piyasalarında avroyu desteklemek için direkt müdahale az gerçekleşti.

Daha zayıf bir Euro’dan kim yararlanır?

Daha geniş bir seviyede, avronun dolar karşısındaki zayıflığı, eserlerini daha rekabetçi hale getirdiği ve çıkarlarını artırdığı için Avrupalı ihracatçılara yardımcı oluyor. Amerika, Sanofi ve Aegon NV de dahil olmak üzere 70 Avrupalı büyük şirketin satışlarının %40’ından fazlasını oluşturuyor. Tıpkı vakitte Avrupa’ya giden ABD’li turistlere bir rahatlama olarak geliyor, seyahatlerinin maliyetini düşürüyor ve Amerikalıların kendi ithal enflasyonlarıyla gayret etmelerine yardımcı oluyor.

Bloomberg