Güldem Atabay: Şok edici aralık enflasyonu sonrası 2022 nereye varacak?

Aralık 2021 enflasyon dataları en yumuşak tabirle ürkütücü. Son 19 yılın en yüksek enflasyon düzeyine denk gelen 2021 sayıları tıpkı vakitte AKP periyodunun de en yüksek düzeyi. Aralık ayı enflasyonunda minimum fiyat artırımı ve beklenen memur/emekli maaş artışları ile yılın son günü yapılan güç fiyat artışları yok. Hasebiyle önümüzdeki altı ayda TL sabit kalsa dahi TÜFE enflasyonun %20 ve üzeri daha artması makul bir beklenti.

Saklanamayan gerçek de tabi “faiz neden enflasyon sonuç” tezinin paramparça oluşu. Hükümetin iktisat idaresinde tüm ikazlara karşın yapmakta ısrar ettiği büyük yanılgıların Türkiye iktisadının yüksek enflasyon döngüsüne soktuğu. Dataların ayrıntısını aşağıda veriyoruz fakat değerli olan elbette ortaya çıkan bu sayıların yorumu.

2022 nereye varacak?

Enflasyon sayıları iktisat idarenin denetimi kaybedişinin açık ilanı olarak görülebilir.  İktisat biliminin sunduğu gerçekler yerine düşük faiz siyasetinde ısrar önümüzdeki aylarda enflasyon tarafında işlerin daha kritik bir etaba dönüşeceğini anlatıyor.

Kolay bir tahlille ne kadar güç bir 2022 olacağını anlamak mümkün: 

-TL’deki bedel kaybının enflasyona yansıma suratı ve oranı beklentilerdeki bozulma ve idare yanılgılarında ısrar eşliğinde hızlanış durumda.

-Kamunun TL’ye müdahalesi sonrasında 14,00 civarına oturmuş görünen TL/dolar aylarca burada kalsa dahi, TL’deki paha kaybının maliyet tesiri, yapılan güç artırımları, vergi artışları ve maaş artışları tempolu bir halde 2022 birinci altı ayında enflasyonu üst itmeye devam edecek.

-Ocak 2022 enflasyonunun da çift hane gelmesi beklenmeli.

-ÜFE-TÜFE ortasında rekor düzeye çıkan makas (%80 üretici fiyatları enflasyonuna karşılık %36 tüketici fiyatları) maliyet baskılarının boyutunun daha net anlaşılmasını sağlıyor.

-2022 birinci üç ayda mevcut resmi TÜFE enflasyonu düzeyine (%36) en az 20 puan daha eklenecek. ENAGrubu TÜFE düzeyinin yıllık olarak üç hanelere yükselmesi gerçekçi.

-Reel faiz düzeyi eksi %20’nin üzerinde. Bu enflasyon düzeyi ve bu gerçek faiz ile TL’nin de yine baskı altına girmesi ve paha kaybetmesi kaçınılmaz. Bunu söylemek ekonomik gerçeklik, manipülatörlük değil.

-Tüm bu gelişmelere karşın TCMB Erdoğan’ın iktisat idaresinde faiz indirmeye devam edecektir.  Açıklamalardan aksi anlaşılmıyor. Merkez bankasının birinci üç ay izleyeceğiz kelamına rağmen Cumhurbaşkanı’nın faiz indirimlerine devam beyanatı var. Bu da gerçek faiz düzeyini görülmemiş yerlere düşürürken, TL’nin üzerindeki baskıları da artıracaktır.

-Kur Muhafazalı Mevduat, birinci açıkladığında TL’nin kamu marifetiyle baskılanmasının akabinde TL’den dövize geçiş suratını yavaşlattı. Lakin aralık enflasyonu ile netleştiği üzere motamot eleştirildiği üzere enflasyona karşı müdafaa sağlayamıyor. Bu da KKM’ın bir manada baştan meyyit doğmasına neden oluyor. 2021 son hafta prestijiyle döviz mevduatlarında çözülme yok.

-Hafta sonu Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanı’nın demeçlerinden izlediğimiz üzere TÜFE’ye endeksli tahvil ihraçlarına tartı verilmesi bu döngünün kesilmesine yarar sağlamayabilir.  TÜİK yıllık TÜFE enflasyonu %36 iken ENAGrubu %82’de.  Hasebiyle endekslenecek enflasyonun gerçekliğinin tartışıldığı ortamda TÜFE’ye endeksli tahviller de KKM’den daha fazla ilgi görse de, döviz mevduatlarında çözülme için kâfi olmayabilir.

-Diğer yandan, enflasyon düşerken değil yükselirken TÜFE ye endekslenmesi Hazine ismine önümüzdeki yıllarda çık süratle faiz masraflarının artması manasına gelecektir.

-AKP/Erdoğan’ın bu bozulmanın seçim geri sayımında politik maliyetini hafifletmeye çalışması beklenebilir.  Bilinen metotlardan uzaklaşılma, daha da maceracı iktisat siyasetlerine yönelinmesi halinde enflasyonun da daha yüksek düzeylere ulaşması ne yazık ki mümkün görünmekte.  Kredi Garanti Fonu’nun genişletilerek kullanılacağının açıklanması TCMB’nin mali genişlemesinin sürat kazanacağını ve enflasyonu besler hale dönebileceğini anlatıyor.  Nebati’nin söylediği sektörel vergi indirimleri kısa vadede enflasyonda düşüş yaratsa da bu tesirin tek seferlik olacağını da atlamamak gerekli.

–Bu fotoğraf içinde: 2022 sonu TÜFE enflasyonunun TÜİK bilgileri ile en az %50 civarında olması epey mümkün. AKP devrinin en yüksek enflasyon yılı olarak tarihe geçecek. Çekirdek enflasyonun geldiği düzey bunun iletisini sayı olarak çok net göstermekte. Faiz indirimlerine devam ölümcül kusur olarak tarihe geçer. Bir an evvel gerçek faizi en azından nötrleyerek, hatta artıya geçirerek bu kanamanın önüne geçilmesi gerekli. Yoksa uzun yıllarla devam edecek bir enflasyon sarmalı içinden çıkmak çok güç olacak.

-TL açısından ise faiz indirimlerine devam edilmesi, enflasyonun varacağı düzey belirleyici olacak. Kamu aracılığıyla TL’yi pahalı tutma eforunun sürdürülemez olduğunu 24 Aralık haftası prestijiyle swap hariç net döviz rezervlerinin -60 milyar dolara varmasından anlamak mümkün. Fed faktörünü de atlamamak gerek. 

Enflasyonda denetim kaybının ilanı

TÜFE yıllık değişim oranları (%), Aralık 2021

Yİ-ÜFE yıllık değişim oranı (%), Aralık 2021

Aralık 2021 resmi TÜFE enflasyonu %13,58 olarak açıklanırken, 2021 yılı tüketici fiyatları enflasyonunu kasımdaki %21,3 düzeyinden %36,08’e taşıdı.  Böylelikle memur ve emekli fiyatlarına yapılacak artırım da en az %27,48 olarak ortaya çıktı. Bugünkü Kabine toplantısı akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan %50 olarak açıklanan minimum fiyat artışı sonrası emekli ve memurlara düzeltme de içeren artırımı 2022 resmi sayılarını açıklayacak.

Bağımsız ENAGrup TÜFE enflasyonu ise aylık %19,35’le yıllık ENAGrup enflasyonu düzeyini %82,81’e yükseltti. Tüm kalemlerde fevkalâde artışlar dikkat çekmekte.  Ama en çarpıcı olan aralık ayı aylık besin fiyatları artışının %35,75 oluşu elbette.

ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) ve TÜİK ana harcama küme enflasyon oranları

Resmi TÜFE enflasyonu ayrıntıları içinde de durum daha hafif görünmekle birlikte zelzele tesiri açısından farklı değil. Bir kez çekirdek enflasyon göstergeleri ortasında Endeks-C düzeyinin %31,9’a Endeks-B’nin ise %34,9’a neredeyse iki kat artarak çıkması önümüzdeki aylarda fiyat artışlarının şiddetleneceğini netleştirmekte.

Besin fiyatlarının aylık %16 artmasıyla yıllık besin fiyatları enflasyonu %43,8’e ulaşmış durumda. Mesken eşyası yıllık enflasyonu artışı %40,95. Çabucak herkesin her gün kullandığı ulaştırma fiyat enflasyonu ise %53,7. Sıhhat harcamalarında yıllık enflasyon %20, giysi fiyatları enflasyonu %20, konut fiyatları enflasyonu %28,6.

Üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) enflasyonu bilgileri de birebir çekirdek enflasyon üzere 2022 boyunca nasıl bir enflasyon sarmalına ilerleyeceğimizi anlatmakta. Aylık Yİ-ÜFE enflasyonu artışı %19,1 olunca yıllık düzey de %79,9. Alt kalemler prestijiyle, ana sanayi kümelerinin yıllık değişimleri; orta malında %92,13, güçlü tüketim malında %46,16, dayanıksız tüketim malında %54,23, güçte %122,76, sermaye malında %51,17 artış olarak gerçekleşti.

TÜFE ana harcama kümelerine nazaran yıllık değişim oranları (%), Aralık 2021

TÜFE ana harcama kümelerine nazaran aylık değişim oranları (%), Aralık 2021

Yİ-ÜFE yıllık değişim oranları (%), Aralık 2021

GA.