TCMB: Enflasyondaki yükselişe en bariz katkı temel mal ve besin alt kümesinden geldi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yıllık enflasyon tüm ana kümelerde yükseldiği, enflasyondaki yükselişe en bariz katkının temel mal ve besin alt kümesinden geldiği belirtildi.

TCMB Aylık Fiyat gelişmeleri raporunda şöyle denildi:

“Tüketici fiyatları Aralık ayında yüzde 13,58 oranında artmış, yıllık enflasyon 14,77 puan yükselişle 2021 yılını yüzde 36,08 düzeyinde tamamlamıştır. Yıllık enflasyon tüm ana kümelerde yükselmiş, enflasyondaki yükselişe en bariz katkı temel mal ve besin alt kümesinden gelmiştir. Bu periyotta birçok kalem üzerinde döviz kuru gelişmelerinin yansımaları hissedilirken, kur geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal kümesinde fiyatlar bilhassa sağlam tüketim malları öncülüğünde yüksek bir oranda artmıştır. Sağlam tüketim malları ortasında da araba fiyatlarındaki artış dikkat çekmiştir. Besin kümesinde yıllık enflasyon taze meyve ve zerzevat kalemlerinde görece daha ölçülü seyrederken, girdi maliyetlerinin tesiriyle taze meyve ve zerzevat dışı kalemlerde kayda bedel bir oranda yükselmiştir. Memleketler arası güç fiyatlarında bu periyotta gerileme izlenirken, döviz kuru gelişmelerinin yansımalarıyla başta akaryakıt, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar devam etmiştir. Hizmet kümesinde da yükselişler genele yayılırken, özellikle lokanta-otel kümesi fiyatlarındaki hızlanma besin enflasyonundaki görünümün de tesiriyle bariz olmuştur. Türk lirasındaki bedel kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ile tedarik zincirlerinde devam eden aksamalar sonucunda üretici fiyatları kaynaklı baskılar hayli güçlü seyretmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri besbelli bir yükseliş göstermiştir.

Değerlendirmeler 

Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 13,58 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 14,77 puan artarak yüzde 36,08 olmuştur. Bu periyotta B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 15,14 ve 14,26 puan artarak yüzde 34,89 ve yüzde 31,88 olarak gerçekleşmiştir. Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mal, besin, hizmet, güç, alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 6,57; 4,47; 1,40; 1,33 ve 1,00 puan artmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, üç aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimlerinde yüksek artışlar izlenmiştir. Bu periyotta, enflasyon eğilimi çekirdek göstergeleri oluşturan ana bileşenlerin tamamında dikkat cazip oranlarda yükselmiştir.

Hizmet fiyatları Aralık ayında yüzde 5,27 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 5,45 puan artarak yüzde 22,33 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşmede gerilerken, lokanta-otelde daha bariz olmak üzere başka alt kümelerde yükselmiştir. Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar yüzde 9,81 oranında artarken, yıllık enflasyon 11,95 puan yükselişle yüzde 40,85 düzeyine ulaşmış ve hizmetler bölümü enflasyonunu üste çekmeye devam etmiştir. Bu gelişmede, temel besin fiyatlarındaki olumsuz görünümün tesiriyle yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüksek artış (yüzde 10,16) dikkat çekmiş, konaklama hizmetleri fiyatlarında da yükselişlerin (yüzde 5,42) sürdüğü izlenmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 5,78 oranında artarken, karayoluyla şehirlerarası ve havayolu ile yolcu nakliyeciliği fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Öbür hizmetler fiyatlarındaki artışta ulaştırma dalıyla temaslı sigorta fiyatlarının yanı sıra kura hassaslığı yüksek olan bakım ve tamirat kalemleri olumsuz ayrışmıştır. Mevsimsel tesirlerden arındırılmış bilgilerle incelendiğinde kira enflasyonundaki yükseliş eğiliminin Aralık ayında da sürdüğü izlenmiştir.

Temel mal yıllık enflasyonu Aralık ayında 22,19 puanlık kayda paha bir artışla yüzde 40,55 düzeyine gelmiştir. Bu devirde yıllık enflasyon Türk lirasındaki gelişmelere bağlı olarak tüm alt kümelerde besbelli yükseliş göstermiş ve genele yayılan fiyat artışları kaydedilmiştir. Sağlam mal fiyatları bu periyotta aylık bazda yüzde 30,33 oranında artmış, bu yükselişi araba fiyatları (yüzde 42,38) sürüklerken, beyaz eşya (yüzde 22,61), başka elektrikli ve elektriksiz aletler (yüzde 19,88) ve mobilya (yüzde 17,41) fiyatlarında da yüksek artışlar görülmüştür. Bu gelişmelerle, güçlü mal kümesi yıllık enflasyonu yüzde 48,93’e ulaşmıştır. Öbür temel mallardaki aylık fiyat artışları genele yayılmakla birlikte konutun bakımonarımına yönelik gereçler, ferdî bakım eserleri, mesken dokuması, paklık gereçleri, araç yedek modülleri, küçük konut aletleri üzere eserler öne çıkmış, küme aylık enflasyonu yüzde 13,38 olmuştur. Aralık ayında dönem indirimlerinin başladığı giysi ve ayakkabı kümesinde mevsimsel eğiliminin aksine aylık bazda fiyat artışı (yüzde 7,38) izlenmiş ve yıllık enflasyon yüzde 19,92’ye yükselmiştir.

Güç fiyatları Aralık ayında yüzde 9,75 oranında artmıştır. Bu devirde memleketler arası güç fiyatlarında düşüş görülmesine rağmen, Türk lirasındaki gelişmelerle birlikte akaryakıt (yüzde 22,41), tüp gaz (yüzde 16,49) ve katı yakıt (yüzde 11,18) kümelerinde yüksek aylık artışlar görülmüştür. Böylelikle, yıllık güç enflasyonu Aralık ayında 10,79 puan yükselerek yüzde 42,93 olmuştur.

Besin ve alkolsüz içecek fiyatları Aralık ayında yüzde 15,99 oranında artış kaydetmiş, küme yıllık enflasyonu 16,69 puan yükselerek yüzde 43,80 düzeyine ulaşmıştır. Yıllık enflasyon işlenmemiş besin kümesinde 14,61 puan artışla yüzde 39,83’e, işlenmiş besin kümesinde 18,71 puan artışla yüzde 47,57’ye yükselmiştir. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler taze meyve ve zerzevat fiyatlarında aylık bazda görece daha hudutlu bir artış gösterirken, başka işlenmemiş besin kümesinde bariz fiyat artışlarına işaret etmiştir. Bu periyotta, öbür işlenmemiş besin kümesinde süt (yüzde 25,30), beyaz et (yüzde 23,80), yumurta (yüzde 21,15), patates (yüzde 28,38) ve kırmızı et (yüzde 15,93) öne çıkan kalemler olmuştur. Aralık ayında işlenmiş besin fiyatları aylık bazda yüzde 16,47 ile kayda kıymet bir artış sergilemiştir. Bu kümede ekmek ve tahılların (yüzde 19,64) yanı sıra, katı-sıvı yağlar (yüzde 22,60), peynir ve başka süt eserleri (yüzde 18,22) ve et eserlerinde (yüzde 13,76) daha besbelli olmak üzere alt kalemler genelinde keskin fiyat artışları izlenmiştir. Bu gelişmelerde döviz kuru, ziraî emtia fiyatları gelişmeleri ve ziraî kuraklığın yansımaları izlenmiştir. Böylece, taze meyve ve zerzevat kümesinde yıllık enflasyon görece sonlu ölçüde artış göstererek yüzde 17,94 olurken, başka besin kümesinde yıllık enflasyon 19,59 puan yükselerek yüzde 49,35’e ulaşmıştır.
Aralık ayında tütün eserleri fiyatlarında yaklaşık 2 TL seviyesinde artış gerçekleşmiştir. Tütün eserleri fiyatları bu periyotta yüzde 11,96 oranında artmış, bu gelişmenin tüketici enflasyonuna tesiri 0,49 puan olmuştur.

Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Aralık ayında yüzde 19,08 oranında artmış, yıllık enflasyon 25,27 puan yükselişle yüzde 79,89 olmuştur. Alt kümeler geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki paha kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve arz kısıtları belirleyici olmaya devam etmiştir. Bu devirde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi değerli ölçüde yükselmiştir.

Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon güç ve orta mallarda daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde yükselmiştir. Aralık ayında alt kalemler geneline yayılan yüksek fiyat artışları görülmüştür. En besbelli aylık artış yüzde 21,21 ile orta mallar kümesinde gerçekleşmiş, bu gelişmede ana demir-çelik ve ferro alaşımlar ile dokumacılık, plastik ve kağıt eserleri öne çıkarken, öbür alt kümelerde da bariz fiyat artışları izlenmiştir. Güç kümesi aylık yüzde 20,38 artış ile öne çıkan bir öbür küme olmuş, bu gelişmede elektrik-gaz imalatı ve dağıtımı ile petrol eserleri belirleyici olmuştur. Dayanıksız mal kümesinde et ve süt eserleri, bitkisel ve hayvansal yağlar üzere besin imalatı kalemleri ile dokuma eserleri öne çıkmıştır. Sermaye malları aylık fiyat artışında metal yapı eserleri, motorlu kara taşıtlarının modül ve aksesuarları ile makineler belirleyici olurken, güçlü tüketim kümesinde mobilya, konut aletleri ve mücevherat fiyatlarında kıymetli artışlar görülmüştür. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir. ”

foreks.com